Genel Cerrahi Nedir?
Cerrahi Nedir?
Ameliyatla vücudu ve organları keserek, çıkararak veya değiştirerek hastalıkları, yaralanmaları ve deformiteleri tedavi eden tıptaki uzmanlık alanıdır. İnsan vücudunun tüm alanlarında tedavi sağlayan birçok cerrahi uzmanlığı bulunmaktadır.
GENEL Cerrahi Nedir, Nelerle İlgilenir?
Genel cerrahi oldukça geniş yelpazedeki birçok cerrahi hastalık için bilgi ve aşinalık gerektiren bir disiplindir. Halk arasındaki ismi hariciyedir. Hariciyenin ilgi alanı şunlardır:
Gastrointestinal sistem
Özofagus (Yemek borusu)
Mide
İnce bağırsak, kalın bağırsak
Safra kesesi ve safra yolları
Karaciğer
Pankreas
Karın ve içeriği
Fıtıklar dahil
Meme, cilt ve yumuşak doku
Endokrin Sistem
Tiroit (guatr ve tiroit kanseri)
Paratiroit
Böbrek üstü bezleri
Pankreas
Cerrahi yoğun bakım
Cerrahi onkoloji
***Hastanemizde Gastroskopi ve Kolonoskopi Anestezi ile (Uyutularak ) Yapılır.***
Gastroskopi ve Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?
Gastroskopi(Endoskopi) ve Kolonoskopi işlemleri; İnce ,yumuşak ve kıvrılabilen, ucunda ışıklı mikro kamera bulunan aletlerle gözle görülür şekilde incelenmesidir; işlem öncesi sedasyon aneztezisi uygulandığından hasta rahatsızlık hissetmeden ve ağrısız bir şekilde işlem görmektedir.
Günümüzde gastroskopi rutin inceleme yöntemlerine girmiştir. Gastroskopi yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının direkt görerek incelenmesine olanak sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Bu işlem ucunda ışık ve mikro kamera bulunan ince, yumuşak ve bükülebilen tüp şeklinde bir alet yardımıyla yapılmaktadır.
Gastroskopi Hangi Durumlarda Yapılır?
Yutma güçlüğü, göğüs arkasında yanma ve ağrı, ağza acı su gelmesi gibi yemek borusunu ilgilendiren hastalıkların teşhisinde
Karının üst kısmında ağrı, yanma, ekşime, bulantı, kusma, tedaviye dirençli kansızlık, nedeni bilinmeyen kilo kaybı gibi mide ve on iki parmak bağırsağını ilgilendiren hastalıkların teşhisinde
Ağızdan taze kan gelmesi ve kahve telvesi tarzında kusma veya siyah dışkılama ile kendini belli eden üst sindirim sistemi kanamalarının nedeninin tespit edilmesinde
Günümüzün en güvenilir yöntemi olarak, yemek borusu ve mide kanserlerinin teşhis edilmesinde
Gastroskopi iltihaplı bölgelerin, küçük ülserlerin ve tümörlerin tespit edilmesinde faydalanılır. İşlem ortalama 5 - 10 dakika sürmektedir.
Kolonoskopi
Kolonoskopi; endoskop (kolonoskop) denen ucu ışıklı hortum gibi esnek bir cihazla tüm kalın bağırsağın (kolon) ve kolona bağlanan ince bağırsağın son 10-15 cm lik kısmının incelenmesidir (terminal ileum). Böylece hem gözle inceleme ve tanı imkanı doğar (örneğin ülser, polip, kanser), hem biyopsi yapılabilir (örneğin parça alınabilir) hem de tedavi yapılabilir (örneğin polipin çıkarılması, kanamanın durdurulması, sigmoid volvulusun düzeltilmesi).
Kolonoskopun uzunluğu yaklaşık 150 cm, sigmoidoskopun yaklaşık uzunluğu 60 cm’dir. Günümüzde sigmoidoskopiler de kolonoskop ile yapılmakta ayrıca sigmoidoskop cihazına gerek kalmamaktadır.
Sanal Kolonoskopi
Sanal kolonoskopi aslında özel bir bilgisayarlı tomografi, BT (bazen MR) tetkikidir. BT de çekilen görüntüler bilgisayar programları ile işlenerek 2 ve 3 boyutlu hale getirilir ve kolonun içinde geziyormuşçasına inceleme yapılır. En büyük avantajı noninvazif bir tetkik olması ve rahatlığıdır. Ancak 5 mm’den küçük lezyonlar atlanabilir, lezyon görülünce hala biyopsi yapmak için kolonoskopi yapılması zorunluluğu bulunur.
Kolonoskopi Endikasyonları
Gastrointestinal kanama
Bağırsak alışkanlığındaki değişiklik (kabızlık, gaita çıkarmada zorluk, gaita çapının incelmesi)
Kolon kanseri taraması
Kolon kanseri şüphesinde ve tanısında
İltihabi bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit ce Crohn) tanısı
Anemi etyolojisi, kolon kanserleri gizli kanama nedeniyle demir eksikliği anemisine neden olabilir
Pozitif gaitada gizli kan testi (GGK)
Polip takibi ve eksizyonu
Sigmoid volvulusta detorsiyon
1.derece akrabalarında kalın barsak tümörü olan sağlıklı bireylere 40 yaşında kolonoskopik tetkik önerilmektedir. Fakat olabilecek ağrı, kanama, defekasyon değişikliklerinde bu yaş sınırı erkene çekilebilmektedir. Yakınlarında kolon tümörü olmayan bireylerde ise yaş sınırı 50 dir.
Genel Cerrahide Sık Kullanılan Kavramlar
Rezeksiyon (-ektomi)
Genel cerrahide genel olarak rezeksiyon cerrahisi uygulanır. Rezeksiyon bir organın tamamen veya kısmen çıkarılmasıdır. Latince organ isminin sonuna -ektomi eki getirilerek ifade edilir. Örneğin midenin çıkarılması gastrektomi (gaster: mide). Midenin tamamının çıkarılması: total gastrektomi. Midenin yarısının çıkarılması: hemigastrektomi. Midenin 3/4'ünün çıkarılması:subtotal gasterektomi.
Eksizyon
Bir yapı ya da tümörün çıkarılması. Örneğin lenf nodu eksizyonu, geniş tümör eksizyonu.
Anastomoz (-ostomi)
İçi boş organ ya da yapıların (damar, bağırsak, mide, mesane, üreter vb) birbirine ağızlaştırılarak devamlılığının sağlanması anlamına gelir. Bu tür iki organ ismi zikredildikten sonra -ostomi eki eklenerek ifade edilir. Örneğin mideye ince bağırsağın dikilmesi-ağızlaştırılması: gastrojejunostomi (gaster; mide, jejunum; ince bağırsağın ikinci kısmı).
Stoma, Ostomi (-ostomi)
Stoma ya da ostomi içi boş bir organın cilde ağızlaştırılmasını ifade eder. Böylece bu organın içeriği ciltten dışarıya akar (örneğin ince-kalın bağırsak).Latince içi boş organ isminin sonuna -ostomi eki getirilerek ifade edilir. Örneğin, kolostomi; kolonun cilde ağızlaştırılması, gaita gelir (kolon; kalın bağırsak). Jejunostomi; jejunumun cilde ağızlaştırılması İnce bağırsak içeriği gelir. Gastrostomi; midenin cilde ağızlaştırılmasıdır, hemen her zaman bir tüp üzerinden yapılır ve hastanın beslenmesin için (midesine gıda enjekte etmek için) kullanılır.
Ligasyon (Bağlama)
Ligasyon bağlamak demektir. Örneğin damar ligasyonu; damarın kanamayı engellemek için bağlanması. Tüp ligasyonu; yumurtalıktan (over) atılan yumurtayı uterusa (rahim) aktaran tüplerin (fallop) bağlanması. Böylece kişinin gebe kalması engellenir.
Greft
Kişinin kendisi ya da başkasından alınan doku parçası ya da organ bazan sentetiktirler (damar greftleri). Bu parça ya da organ sorunlu bölgeye aktarılır. Örneğin yanıkta vücudun başka yerinden alınan cilt greftinin yanıklı bölgeye aktarılması. Greftleme kozmetik cerrahide de sıkça kullanılır. Damarları değiştirmek, yamamak veya baypas (by pass) etmek için de damar greftleri kullanılır. Hastanın kendisinden alınabildiği gibi (örneğin bacaktaki safen ven, koldaki radial arter vb) sentetik olanları da vardır (fabrikasyon). Organ naklinde, vericiden alınan organ da greft olarak adlandırılır.
Protez
Hasarlı ya da eksik vücut yapılarının yerine üretilen yapay malzemelerdir. Örneğin fıtık ameliyatlarında kullanılan sentetik yamalar, diz-kalça protezleri, göz protezi, kol-bacak protezleri, yapay kalp kapaklar
Genel Cerrahi - Ameliyat Nasıl Yapılır?
Hastanenin ameliyat yapılan kısmına ameliyathane denir. Ameliyathanedeki, özel havalandırması ve ameliyat lambaları gibi gerekli ekipmanların olduğu büyük odalara ameliyat salonu denir.
Cerrahlar ve ameliyata giren diğer yardımcılar (cerrahi hemşiresi, cerrahi asistanı, ) ameliyattan önce her seferinde yıkanan ameliyathane forması giyerler, maske ve kep takarlar. Cerrahi ekip ameliyattan önce ellerini, bileklerini ve kollarını iyice yıkarlar (ameliyat sahasına mikropların girmesini önlemek için). Daha sonra steril bir ameliyat önlüğü giyer ve steril cerrahi eldiven (ince) takarlar.
Ameliyattan önca hastaya anestezi uygulanır. Genel anestezide hasta tamamen uyutulur ve solunum cihazına bağlanır. Regional (bölgesel) anestezide, ilgili sinirler uyuşturulur (örneğin spinal ve epidural anestezide, bel bölgesindeki omurilik çevresine ilaç verilerek belden aşağısı uyuşturulur. Yada sadece el-kol ya da ayak-bacak ta işlen yapılacaksa oraya giden sinir çevresine ilaç uygulanır (sisnir blokajı)). Lokal anestezi; biyopsi gibi küçük ameliyatlarda sadece ameliyat bölgesine ilaç (anestezik) enjekte edilir.
Anestezi sonrası hastanın ameliyat edilecek vücut bölgesi traş edilir, antiseptik bir solüsyon ile yıkanır ya da silinir. Cerrahi alanın etrafına, kesi(insizyon) yapılacak yer hariç steril büyük örtüler örtülür.
Cerrahi bölgeye ulaşmak için bir kesi yapılır (insizyon). Sırasıyla; cilt, ciltaltı yağ dokusu, kaslara ait zar tabakalar (fasya), kas tabakaları kesilir ya da aralanır. Karın ameliyatlarında en son karın zarı (periton) da kesilerek karın içine girilir. Kanamaları önlemek için kan damarları klemplenebilir (iple bağlanır) veya koterize edilebilir (yakılır). Ameliyat bölgesine ulaşınca bu bölgede rahat çalışmak için ekartör denen aletlerle insizyon-karın duvarı aralanır. Bazı cerrahilerde, ameliyat bölgesine ulaşmak için kemikler de kesilebilir; Örneğin beyin ameliyatı için kafatasını kesmek (kraniotomi), göğüs kafesini açmak için (göğüs cerrahisi) kaburgaları kesmek ya da çıkarmak, kalbe ulaşmak için iman tahtasını (sternum) kesmek (median sternotomi).
Ameliyat bölgesine (sorunlu bölgeye) ulaştıktan sonra çalışmalar farklılaşarak devam eder. Şöyle ki; her cerrahi hastalık için belirlenmiş bir ameliyat şekli ya da şekilleri vardır. Cerrah bilgi ve tecrübesine göre bunlardan standart olan birini ya da kendince en iyi seçeneği uygular. Örneğin akut apandisitte standart tedavi apendiksin çıkarılmasıdır (apendektomi) ve laparoskopik ya da açık cerrahi ile uygulanabilir. Yine tiroid hastalıklarında, tiroid bezinin bir lobu (lobektomi), büyük bir kısmı (subtotal-neartotal tiroidektomi) veya tamamı çıkarılabilir (total tiroidektomi). Yada obezite cerrrahisinde birçok ameliyat çeşidi bulunur.
Burada cerrahı diğer doktorlardan ayıran şey şudur. Cerrah tedavi ettiği hastalığı bilip hastalığın teşhisini koymakla kalamaz; hastanın ameliyatlık olup olmadığına - cerrahiden fayda görüp görmeyeceğine karar verir (endikasyon), hastayı ameliyata en uygun şartlarda hazırlar (acil?, elektif?, beslenme, sıvı tedavisi), uygun ameliyatı seçer, ameliyatı titiz bir biçimde uygular (anatomi bilgisi, cerrahi atlas-teknik bilgi, eğitim-tecrübe), ameliyat sonrası takip ve tedavisini yapar, çıkan komplikasyonları (sorunları) tedavi eder. Diğer bir değişle cerrah "ameliyat yapan doktordur" tanımlaması doğru olmakla beraber eksik bir tanımlamadır.
Cerrahinin Gelişimi
Cerrahinin Dramatik Gelişimi
Karmaşık cerrahi işlemleri gerçekleştirebilmek için hastanın ağrı duymaması gerekir, bu işleme anestezi diyoruz. Modern cerrahinin gelişimi de 1840 lı yıllarda anestezinin keşfiyle başlıyor. Cerrahinin başarısının önündeki ikinci engelse yaraların enfeksiyonsuz iyileşebilmesidir.
Laparoskopik Cerrahi
Laparoskopik cerrahiye, minimal invazif cerrahi ya da keyhole surgery de denir. Genel cerrahideki büyük atılımlardan birisi de laparoskopik cerrahidir. Bu tekniğin gelişimi Alman kadın doğumcu Kurt Karl Stephan Semm’in 1960 lı yıllardaki jinekolojik girişimleriyle başlar. İlk laparoskopik apendektomiyi de 1981 de kendisi yapar, meslektaşları bu çalışmaları sebebiyle kendisinde beyin hasarı olabileceğini söyleyerek bir beyin taraması yaptırmasını tavsiye ederler. Bu çalışmalarla yine bir Alman Genel Cerrah Erich Mühe ilgilenir, 12 Eylül 1985 de ilk laparaskopik kolesistektomiyi gerçekleştirir. Nisan 1986 da bir kongrede bunu sunduğunda meslektaşları bu ameliyatı “Mickey Mouse cerrahisi” olarak adlandırıp, küçük beyin küçük insizyon yakıştırmasını yaparlar.
Robotik Cerrahi
Robotik cerrahi; robotun yaptığı cerrahi değildir, robotla yapılan cerrahidir. 1980’ li yılların başından itibaren robotik cerrahi ve bilgisayar destekli cerrahi gelişim göstermeye başladı. Robotik cerrahi aslında minimal invazif cerrahinin (ve laparoskopik cerrahinin) gelişmiş bir şeklidir. Robotik cerrahide cerrah bizzat aletleri tutmak yerine robot kollarını uzaktan kontrol eder. Robotik sistemlerde, robot kolları ekstra olarak el bilek hareketini taklit eder, üç boyutlu görüntü sağlar, el titremelerini filtre eder, ameliyat salonunun içinde bulunma ve steril olma şartı yoktur, ergonomisi, eğitimi öğrenmesi daha kolaydır. Bu avantajlar dikiş atmayı ve daha karmaşık işlemleri kolaylaştırdığı için daha kompleks ameliyatlar daha kısa bir sürede ve daha düzgün yapılabilir. Bu teknolojinin yaygınlaşmasının önündeki en büyük engel yüksek maliyetidir. Cihazın yaklaşık fiyatı 2 milyon dolardır. Kullanılan sarf malzemelerinin fiyatı da ameliyat başına olan maliyeti yükseltir. Klasik yöntemlerle laparoskopik cerrahi uygulayacak personelin yetişmesinin maliyeti daha azdır. Bu yüzen robotik cerrahinin kullanıldığı hastalıkların ve kutlanıldığı merkezlerin yaygınlığı şimdilik istenen düzeyde değildir.