Halk Sağlığı Haftasında önemli bir Toplum Sağlığı sorunu olan Tüberküloz (Verem) Hastalığı konusunda bilgilendirmek isteriz.
Akciğer Tüberkülozu Nedir?
Tüberküloz hastalığı (Verem), Micobacterium Tuberculosis basili tarafından oluşturulur. Tüberküloz hastasından, hava yolu ile, sağlam kişiye bulaşır. Hasta ile yakın ve uzun süreli teması olan kişilere bulaşma riski fazladır.
Bunlar:
Aile bireyleri,
Aynı evi paylaştığı arkadaşları,
İş yeri arkadaşları vb. olabilir.
Etkili tedavi ile basil sayısı ve öksürük sıklığı hızla azalır. Hastaların bulaştırıcılığı, etkili tedavi ile 2-3 haftada pratik olarak sona erer.
Tanısı Nasıl Koyulur?
Tıbbi öykü, fizik muayene, akciğer filmi ve balgam testleri ile koyulur.
Belirtiler Nelerdir?
2 haftadan uzun süren öksürük, balgam, kanlı balgam,
Göğüs, sırt ve yan ağrısı,
Nefes darlığı,
Halsizlik, çabuk yorulma
Kilo kaybı, iştahsızlık
Çocuklarda kilo almada duraklama,
Ateş, gece terlemesi
Bu belirtilerden biri ya da birkaçının olduğu durumlarda Akciğer Tüberkülozundan şüphelenmek gereklidir.
Hastalık Riskini Arttıran Durumlar Nelerdir?
AIDS / HIV enfeksiyonu olanlar,
5 Yaş altı çocuklar,
Bağışıklığı baskılayıcı tedavi alan kişiler (Romatizmal eklem hastalığı tedavileri alanlar, kanserle ilişkili kemoterapi alanlar, herhangi bir nedenle kortizon kullanan kişiler vb.),
Organ naklini izleyen dönemde bağışıklık baskılayıcı tedavi alanlar,
Son 2 yıl içinde verem mikrobuyla enfekte olmuş kişiler,
Silikozis, Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı), Kronik Böbrek Yetmezliği, Lösemi ve diğer kanser hastalığı olanlar,
Mide ya da barsak operasyonu geçirenler,
İdeal vücut ağırlığının %90’ından daha az kiloda olanlar,
Sigara içenler, ilaç bağımlılığı olanlar ya da alkol kullananlar,
Aktif Tüberküloz sıklığı yüksek olan topluluklarda yaşayanlar,
Toplu halde (koğuşlarda, cezaevlerinde, askeriyede, bakım evlerinde vb.) yaşayan bireyler.
Tedavi Süreci Nasıl İşler?
Olgular, uzman tarafından tanımlanır. Tedavi rejimi belirlenir. Hastaya dosya açılır. İlgili Verem Savaş Dispanserine Bakanlık Sistemi üzerinden kayıt yapılıp bildirimi yapılır. Hastanın durumuna göre ayaktan ya da yatarak tedavi planlanır. Genel durumu iyi olan hastalar ayaktan verilen tedavi ile takip edilir. Ancak genel durumu kötü, beslenmesi bozuk olan, eşlik eden ağır, kronik hastalığı olan ya da ilaç yan etkileri görülen hastalar yatarak tedavi edilir.
Belirlenen tedavi rejimi ile, ilaçların ücretsiz temini için, ilgili Verem Savaş Dispanserine sevk edilir. İlaç yan etkilerinin izlenmesi açısından ilaç başlamadan önce ve ilaç başlandıktan 10 gün sonra Karaciğer ve Böbrek Fonksiyon Testleri bakılır. Ayaktan takibe alınarak, kontrolleri yapılır ve aylık takipleri düzenlenir. Gözetim altında günlük olarak ilaçlarını içmesi sağlanır. Klinik (Fizik muayene) – Radyolojik (Akciğer filmi) – Bakteriyolojik (Balgam testleri) ve laboratuar tetkikleri ile tedavi yanıtı aylık olarak değerlendirilir. İlaç yan etkisi gelişmeyen ve tedaviye yanıt alındığı görülen hastaların durumuna göre tedavi, 6. Ayda balgam tetkikleri ve radyolojik gerilemesi izlendiyse uzman tarafından sonlandırılır. Gereğinde tedavi, uzman görüşüne göre 9-12 aya kadar uzatılabilir. Uzman görüşüne göre sonlandırılır.
(Kaynak: TC Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2011 Tüberküloz Tanı ve Tedavi Rehberi)