Over nedir?
Rahmin iki yanında yer alan, görevleri yumurta üretmek ve kadın cinsiyet hormonu salgılamak olan overler, halk arasında yumurtalık olarak da adlandırılan bir çift organdır. Her menstruasyon (regl) döneminde bu organlar tarafından bir adet yumurta üretilir ve fallop tüpü adı verilen bir kanal ile rahime gönderilir. Yumurtalık bu kanalda iken sperm ile birleşir ve döllenme sağlanırsa gebelik durumu gerçekleşir ve regl kanaması yaşanmaz. Ancak döllenmenin sağlanmaması durumunda, üretilmiş olan yumurta hücresi rahim içerisine yerleşmez ve yumurta hücresi ile birlikte genişleyen rahim duvarı kanama yoluyla ile vücut dışına atılır. Bu döngünün gerçekleşmesini sağlayan östrojen ve progesteron adlı hormonlar da yine yumurtalıklar tarafından salgılanır ve sağlıklı regl döngüsü bu hormonlar tarafından kontrol edilir.
Kadında yumurtalık hastalıkları yumurtalık kisti, over kanseri veya yumurtalıkta tümör gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilen ve oldukça sık karşılaşılan hastalıklardır. Erken teşhis ile etkili şekilde tedavi edilebilinen bu hastalıklar ve belirtileri hakkında yeterli bilgi sahibi olunması büyük önem taşır.
Yumurtalıkta kist nedir?
İçi su dolu kesecikler olarak tanımlanabilen kist dokuları, genellikle büyüme veya yayılma göstermeyen ve patolojik olmayan tümör dokularıdır. Tedavi edilmediği takdirde polikistik over hastalığına yol açabilen ve yumurtlamayı engelleyerek kısırlığa neden olabilen bu yumurtalık ve rahim kisti hakkında detaylı bilgi sahibi olunması, belirti ve bulguların zamanında fark edilmesi ve erken tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Şiddetli regl ağrısı ve düzensiz kanamalar yumurtalıkta veya rahimde kist belirtileri olarak değerlendirilir.
Yumurtalık kanseri nedir?
Yumurtalık kanserinin tanımlanabilmesi için öncelikle kanser ve tümör dokularının tanımlanması, "kanser / ca nedir?" ve "tümör nedir?" sorularının doğru şekilde cevaplanması gerekir. Kanser (ca), belirli bir organ veya doku hücrelerinin kontrolsüz ve düzensiz şekilde bölünüp çoğalması şeklinde tanımlanabilir. Tümör ise kanserleşme ile çoğalan hücrelerin birikmesi sonucunda oluşan doku bütünleridir. Tümör dokusu oluştuktan sonra hücreler bölünmeye devam etmiyor veya vücudun diğer organlarına yayılma göstermiyorsa bu durumda kanserden bahsedilmez ve oluşan dokuya iyi huylu tümör adı verilir. Hücrelerin kanserleşme özelliği göstermesi, yani düzensiz ve kontrolsüz şekilde çoğalması sonucu oluşan tümör dokusu bölünmeye devam ediyor ve diğer vücut organlarına yayılım gösteriyorsa bu noktada kötü huylu tümörlerden yani kanser hastalığından bahsedilir.
Yumurtalık hücrelerinde gerçekleşen bu kontrolsüz çoğalma ve sonuçta meydana gelen kötü huylu tümör oluşumu yumurtalık kanseri olarak tanımlanır. Bu kanserler içerisinde en sık rastlanan epitelyal over kanseridir ve görülme sıklığı 55 kadında 1'dir. Hastalık erken tanı ile tedavi edilebilir ancak başlangıç dönemlerinde büyük şikayetlere yol açmadığından sinsi ilerleme gösterir. Dolayısıyla başlangıç evrelerinin belirtileri hakkında detaylı bilgi sahibi olunmalı ve tüm şikâyetler yumurtalık kanseri açısından değerlendirilmelidir.
Yumurtalık kanseri belirtileri nelerdir?
Yumurtalık (over) kanserleri ile birlikte ortaya çıkan en sık şikâyetler şişkinlik problemi, karnın özellikle alt kısmında rahatsızlık hissi, iştahta azalma veya devamlı tokluk hissi, hazımsızlık, mide bulantısı ve kilo kaybı şeklinde sıralanabilir. Bazı durumlarda kanser ilerleyene dek herhangi bir şikâyete yol açmaz ve bazı problemleri yumurtalık kanseri belirtisi olarak değerlendirmek zorlaşır. Bu gibi durumlarda ortaya çıkmış olan hastalığın ilerlemesini önlemek ve doğru zamanda etkili tedavi yöntemlerini uygulamak için kadınların jinekolojik muayenelere önem vermesi, düzenli olarak doktor kontrolüne gitmesi önerilir.
Yumurtalık kanseri tanısı nasıl konulur?
Hastanın yaşamış olduğu şikayetler jinekoloji uzmanı tarafından değerlendirilir ve ultrasonografi tetkiki ile yumurtalıklar detaylı şekilde incelenir. Bununla birlikte vücutta tümör hücresi bulunması durumunda artan ca 125 adlı protein düzeyini ölçmek için kan tahlili yapılır. Ancak bu proteinin artışı tek başına kanser tanısını koymak için yeterli değildir. Kanser tanısının en doğru şekilde konulabilmesi için yumurtalıktan “biyopsi” ile alınan doku hücresinin incelenmesi gerekir.
Yumurtalık kanseri tedavi yöntemleri nelerdir?
Yumurtalık kanseri tedavisi için hastalığın yayılımı, hastanın yaşı ve kanserin evresi son derece önemlidir. En sık uygulanan tedavi yöntemi kanserli dokuların cerrahi operasyon ile çıkarılması ve ardından uygulanan kemoterapi (ilaç) tedavisidir. Bazı durumlarda radyoterapi adı verilen ışın tedavisi ile hastanın şikâyetleri kontrol altına alınır.
En sık uygulanan cerrahi tedavi yöntemi "histerektomi ve iki taraflı salpingo- ooforektomi" adı verilen, tüm rahim ve yumurtalık dokularının çıkarılması operasyonudur. Ancak tümörün yayılma gösterdiği ve belirtilen operasyonun gerçekleştirilemediği durumlarda "debulking" denilen cerrahi müdahale ile tümör dokusunun mümkün olduğunca çıkarılması sağlanır. Mevcut dokular cerrahi operasyon ile çıkarılamayacak kadar büyümüş ise önce ilaç tedavisi ile kanser hücreleri küçültülmeye çalışılır ve sonrasında cerrahi tedavi yöntemleri uygulanır.